Imposter Sendromu Nedir?

İmposter sendromu, diğer ismiyle sahtekâr sendromu ilk olarak 1978 senesinde klinik psikologlar Suzanne A. Imes ve Pauline R. Clance tarafından ortaya atılmıştır. Makaleleri ile bu kavramı başarılı kadınların deneyimlediği sahtekârlık hissi olarak tanımladılar. Daha sonra literatüre imposter sendromu kavramını kazandırdılar. Daha sonra yapılan çalışmalarda ise cinsiyetin belirleyici olmadığı görülmüştür.

Bu sendrom, bireylerin yetkinliklerine rağmen içsel tatminden uzak olmalarını ifade eder. Bu durumda kişiler sık sık başarılarından şüphe eder. Ayrıca kendilerini yeteneksiz ve yetersiz görme eğiliminde olur. Dolayısıyla kendilerini sahtekâr gibi hissederler. Başkalarının onların yeteneklerine dair abartılı görüşleri olduğunu düşünürler. Çünkü bu başarılar onlara göre şans eseri elde edilmiştir. Bulundukları konumda kendi emeklerinin payı olduğunu düşünmezler. Bu başarıyı dışsal etkenlere dayandırırlar. 

İmposter sendromu nedir, nedenleri nelerdir gibi konuyla ilgili merak ettiğiniz her detaya yazımızda yer verdik. Eğer siz de konu hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsanız bütün sorularınızın yanıtlarına yazımızdan ulaşabilirsiniz.

İmposter Sendromu Nedir? 

Yaşamı boyunca kariyerinde iyi yerlere gelmiş bazı kişilerin kendilerini yetersiz ve başarısız görme eğilimi bulunmaktadır. Bireyin başarısız hissetmesine neden olan imposter sendromu bir duygu durum bozukluğudur. Bu sendromdan muzdarip olan insanlar, diğer kişileri bir başarı öyküsü ile kandırıyormuş hissi yaşamaktadır. Hatta bu başarılarını şans eseri elde ettiklerine inanırlar. Sahtekârlıkla suçlanma korkusu yaşar ve bu durumdan yoğun kaygı duyarlar. Bunlar gerçekliği çarpıtılmış yanlış inanışlardır. 

1978 yılında Pauline Rose Clance ve Suzanne Imes’in kadınlar üzerinde yaptığı araştırmadan sonra sendrom kavramsallaşmıştır. Çalışmaya katılan kişilerin, edindikleri kariyere veya eğitime rağmen başarı hissinden yoksun davranan ve yeterince iyi olmadıkları düşüncesiyle kendilerini takdir edemedikleri gözlemlenmiştir. Bu sendroma sahip kişiler zaman içerisinde performans düşüklüğü yaşamaktadır. Daha sonrasında gerçek dışı unsurlara inanarak kendini dış dünyaya kapatırlar. Bu yüzden kendilerine yetersizlik imajı dayatırlar. Bu sendromu yaşayan kişiler aşırı bağlılık, hak ettiği maaşın aşağısını kabul etmek, alt pozisyonlarda işe başvurma ve tükenmişlik gibi davranışlarda bulunabilirler.

İmposter Sendromu Nedenleri Nelerdir? 

Bu sendromun en önemli nedeni kişiden kişiye göre değişebilir. Birey, yapmak istemediği ya da sevmediği iş konumunda ise başarılı olmak için kendini yeterli bulamaması gibi durumlar ile karşılaşabilmektedir. İmposter sahtekâr sendromu nedenleri aşağıdaki gibidir:

Ebeveyn ve Aile Davranışları

Bireylerin çocukluk döneminde ailesinin davranışları ve tutumları sonucunda bu sendromu yaşayabilir. 

Mükemmeliyetçi Yaklaşımlar

Kişinin çok takdir edilmesi ile birlikte yapacağı işlerde her zaman en iyisi olması gerektiğini düşünerek mükemmeliyetçi duygusu ortaya çıkarabilir. 

Eleştirel Davranışlar

Ailesinin ve çevresindeki insanların bireye karşı eleştirel tutumlar göstermesi ilerleyen dönemlerde başarıları hak etmediği düşüncesini ortaya çıkarabilir.

Cinsiyetçi Yaklaşımlar

Ailenin cinsiyetçi yaklaşması ve ayrımcılık yapmasından dolayı bu durum görülebilir. 

Travmatik Olaylar

Bu kişiler genel olarak çocukluk dönemlerinde baskı altında yetişebilir ve travmatik sonuçlar çıkaran olaylar yaşayabilir. 

İmposter Sendromu Belirtileri Nelerdir? 

Kendini başarısız görmek gibi bir probleme sahip olan kişilerin ortak özellikleri elde ettikleri başarılardır. Hayatı boyunca başarıya ulaşamamış kişilere oranla başarılı ve yetenekli olan kişilerde görülen bu sendrom, kişinin titiz ve kaygılı yapısı gereği daha iyisine ulaşmaya çalışan insanlarda görülen bir durumdur.  İmposter sendromu belirtileri aşağıdaki gibidir;

• Başarısız hissetmek.
• Kendini yetersiz hissetmek.
• Sahip olduğu şeyleri hak etmediğini düşünmek.
• İnsanların olumlu tepkilerini abartılı bulmak.
• Başarılarının şans sayesinde olduğunu düşünmek.

Imposter Sendromu Türleri Nelerdir? 

İmposter sendromu belirtileri kendini küçümseme, sahtekârlık duygusu, kendinden şüphe etme ve keşfedilme korkusu gibi özellikler içerir. Bu eğilimler, birçok kişide benzer şekilde gözlemlense de farklılıklar olabilir. Imposter sendromu 5 farklı türe ayrılarak incelenir. 

Mükemmeliyetçi

Bu sendrom sık sık mükemmeliyetçi duygularla beraber ortaya çıkar. Bu kişiler, genel olarak işlerin nasıl yapıldığıyla daha çok ilgilenir. Kendilerine gerçekçi olmayan hedefler koyarlar. Hatalara karşı hassastırlar. Bu insanlar için başarı nadiren tatmin eder. Çünkü her daim mükemmel bir kişinin daha iyisini yapabileceğine inanırlar. 

Doğal Deha 

Sendromun bu türüne sahip olan bireyler, çoğunlukla yetkin insanların her şeyi çok fazla çaba göstermeden başarabileceklerine dair inanca sahiptir. Bu yüzden fazla çalışmadan bir işte başarılı olmayı bekler. Çabalarının aksine yeterliliklerini kolaylığa ve hıza dayalı yargılarlar. 

Uzman 

Bu kişiler, yeterliliklerini neyi ne kadar bildiklerine dayalı olarak karakterize ederler. Belirli bir konuyla ilgili bilinmesi gereken şeyleri bilmedikleri zaman kendilerini sahtekâr gibi hissederler. 

Süper Kişi 

Bu kişiler, aynı anda kaç farklı işi yapabilecekleriyle ilgilenir. Yetkinliklerini arkadaş, eş, öğrenci veya çalışan gibi çeşitli rollerin gerekliliklerini yerine getirip getiremediklerine göre değerlendirirler. 

Solist

Bu tür kişiler, bir işi kimin tamamladığıyla ilgilenir. Kendilerini yetkin hissetmek için işi kendi başlarına tamamlamaları gerekir. Her şeyi bireysel olarak yapmaları gerektiğine inanırlar. 

İmposter Sendromu Kimlerde Görülür? 

Her grupta kişinin yaşayabileceği bu sendrom kadınlarda daha çok görülmektedir. Toplumdaki bazı aileler çocuklarına baskı uygular. Bu baskı kişide özgüven eksikliğine neden olur. İmposter sendromunun daha çok görüldüğü kişiler aşağıdaki gibidir: 

• Öğrenciler
• Statüsü yüksek çalışanlar
• Başarılı kişiler

İmposter Sendromu Nasıl Tedavi Edilir? 

İmposter sendromu nasıl geçer, pek çok kişinin merak ettiği konulardan biridir. Bu psikolojik sorunun diğer problemlerde olduğu gibi tedavisi mümkündür. Birey alanında uzman kişilerden destek alarak tedavi görmelidir. Bu durumun yanında kaygı ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıklar da bulunabilir. Tedavi açısından kişi sendromu tanımalı ve farkındalık kazanmalıdır aynı zamanda bu duruma sebep olan faktörler ortaya çıkarılmalıdır. 

Psikolojik tedavilerde teknolojik yöntemler günümüzde, sağlık ve psikoloji gibi alanlarda ilerlemeye devam ediyor. Çeşitli ruh sağlığı sorunları için teşhis ve tedaviyi iyileştiren teknolojik gelişmeler bulunmaktadır. Bilişsel davranışçı terapiden sanal gerçeklik simülasyonlarına kadar bu yöntemler hastaların hızlı bir şekilde iyileşmesine yardımcı olunabilir. 

Sahtekârlık sendromu tedavisinde uygulanabilen öneriler aşağıdaki gibidir:

• Özgüven eksikliği giderilmeye çalışılır.
• Elde edilen başarılarla ilgili farkındalık artırılır.
• Bireyin kendisini yargıladığı durumlar belirlenir.
• Kişinin hata yapabileceğini ve bunun normal olduğunun farkına varması sağlanır.
• Kaygıları nefes egzersizleriyle yenmeye çalışılır.
• Başarılı olunan işlerin ortaya çıkarılarak bireyin kendini ödüllendirmesi sağlanır.

İş Hayatında Imposter Sendromu 

İş hayatında insanlar zaman zaman kendini başarısız hissedebilir. Fakat bu his devamlı yaşanıyorsa kişinin hayatında olumsuz etkiler gözlenir. Başarısızlık hissi iş hayatını olumsuz etkileyebilir. Öncelikle insanların gerçek başarı düzeyi potansiyellerinin altındadır, iş başarıları ise kendi başarısızlık algıları ile tutarlıdır. Örneğin birey başarısız olmaktan korktuğundan kendi potansiyelinin altında işler seçebilir veya kariyer hedefleri koymaktan kaçınabilir. Bunun yanı sıra kişiler başarılı olmalarına rağmen başarısız hisseder ve tatmin olamazlar. Her iki durumda da başarı seviyesinden bağımsız iç dünya aynıdır: birey kendini yetersiz hisseder. 

İş hayatınızda başarılısınızdır, hatta ödülleriniz ve dereceleriniz vardır ama kendinizi başarısız hissedersiniz. Bir nevi başarı algınız kendi gerçek başarılarınızla uyuşmaz. Ayrıca başarılarınızın sahte olduğunu düşünürsünüz. Öyle ki insanların sizin sahtekâr olduğunuzu anlayacağından korkarsınız. 

İş Hayatında Imposter Sendromu ile Nasıl Başa Çıkılır?

İş hayatında imposter sendromu ile başa çıkmanın yolları aşağıdaki gibidir:

Farkındalık

Birçok problemde olduğu gibi önemli olan farkına varmak. Kendinizi ne şekillerde sabote ettiğinizi fark etmeye çalışın. 

Başarısızlık Hislerinizin Gerçekliği 

Başarısızlık hislerinizin gerçek mi, olduğunu değerlendirmeye çalışın. Bu adım, düşünce sisteminizin üzerinde çalışmayı gerektirir. 

Değişim İçin Plan 

Eğer sizin durumuzda sürekli kaçma konusuna geliyorsa bu hali değiştirmek için plan yapmalısınız. Kaçınmanın olumsuz sonuçlarını unutmayın. Duygusal dayanıklılık işler planlandığı gibi gitmediğinde esneyebilme ve uyum sağlama yeteneğidir. Dirençli kişiler, başarısızlıkları üzerinde çok düşünmezler. Durumu kabul eder ve hatalarından ders çıkarırlar.

Yardım Almak

Son olarak değişim zordur ve çaba gerektirir. Birçok insan bu sendromdan muzdariptir. Baş etmekte zorlanıyorsanız profesyonel psikolojik destek alabilirsiniz.